องค์กรดำน้ำมีมากมายบนโลกใบนี้ มากเป็นร้อยๆสถาบันเลยก็ว่าได้ โดยหลักๆที่เรามักจะได้ยินกันก็อาจจะเป็นสี่ห้าสถาบันที่ค่อนข้างมีชื่อเสียง ตัวอย่างเช่น PADI, SSI, SDI, RAID, หรือ NAUI เป็นต้น
ซึ่งทุกสถาบันจะมีมาตรฐานหลักสูตรที่คล้ายคลึงกัน โดยมักจะอ้างอิงกับ International Organization for Standardization [ISO] เป็นส่วนใหญ่ ยกตัวอย่างเช่น ISO 11107:2009 Recreational diving services — Requirements for training programmes on enriched air nitrox (EAN) diving ก็คือ ISO ของการเรียน Enriched Air Nitrox นั่นเอง
เป็นข้อบ่งชี้ว่าองค์กรดำน้ำนั้นควรจะต้องมีมาตรฐานในการฝึกสอนที่เหมือนกันทั่วโลก
แล้วเราควรเรียนดำน้ำกับสถาบันไหนดี? PADI ดีไหม? SSI ไม่ดีหรอ? องค์กรเล็กๆเช่น IANTD, ANDI หรือ GUE หล่ะ? คงมีคำถามมากมายให้อธิบายเพิ่มความเข้าใจ แต่เดี๋ยวขอสรุปกันก่อนง่ายๆ ว่า
องค์กรดำน้ำ จะมีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มองค์กรที่ตรวจสอบหลักสูตรฝึกดำน้ำนันทนาการ ที่นิยมมากที่สุดก็จะเป็น World Recreational Scuba Training Council (WRSTC) ซึ่งมีองค์กรใหญ่ๆ เป็นสมาชิกทั้งนั้น ยกตัวอย่างเช่น
PADI
SSI
IANTD
NAUI
SDI/TDI
RAID
และสถาบันที่เป็นสมาชิกของกลุ่มนี้ ก็จะยอมรับบัตรของแต่ละสถาบันที่เป็นสมาชิกกันเอง ว่ามีระดับที่เทียบเท่ากัน สามารถใช้แทนกันได้อีกด้วย
หลักการในเรื่องของบัตรดำน้ำจึงกลายเป็นเรื่องของการตลาด หลักการและหลักปรัชญาขององค์กร และจุดยืนขององค์กร มากกว่าจะเป็นการโอ้อวดกันว่าใครดีกว่าใคร แต่อาจจะมองได้ว่า จริตของสื่อการสอน มันเหมาะกับเราหรือไม่เท่านั้นเอง ซึ่งบางองค์กรนั้นจะมุ่งเน้นไปทางดำน้ำเชิงนันทนาการ การท่องเที่ยว หรือบางองค์กรมุ่งเน้นไปทางเชิงเทคนิคด้วย โดยไม่ได้บอกว่าแบบใดเจ๋งกว่าแบบไหน ให้มองว่าเหมือนใบขับขี่ที่มีหลายระดับ และเลือกระดับให้เหมาะสมกับความต้องการของเราเท่านั้นเอง
แต่อย่าลืมว่าเราเรียนทฤษฎีกับหนังสือ แต่พอฝึกทั้งในสระ และภาคทะเล ก็เป็นเรื่องของเทคนิคของผู้สอน วิธีการสอน และความเข้มงวดในการสอน และประสบการณ์ของผู้ฝึกสอน
กลายเป็นว่า ทุกอย่างไปตกอยู่กับครูผู้ฝึก ว่ามีความรู้แตกแขนงมากพอ รวมถึงเข้าใจปรัชญาขององค์กรที่จะตอบคำถามให้กับนักเรียนได้ไหม มีประสบการณ์มากพอที่จะรับมือหลายๆสถานการณ์ไหม จริตตรงกันกับผู้เข้าเรียนไหม มากกว่าจะเป็นเรื่องขององค์กรไหนเสียอีก
ในวงการก็จะมีผู้ฝึกสอน ที่สอนตามมาตรฐาน (on standard), สอนต่ำกว่ามาตรฐาน (substandard training) , และ สอนเกินมาตรฐาน (overstandard training) ปะปนกัน เหมือนทุกอาชีพ ที่มีดี มีแย่ และมีเยี่ยม ปะปนกันไป โดยไม่เกี่ยงว่าเป็นสถาบันไหน ไม่สามารถแยกได้ชัดเจนว่าผู้ฝึกดำน้ำจากสถาบันใดสถาบันหนึ่ง ด้อยกว่าอีกสถาบันหนึ่ง เพราะผู้ฝึกบางคนนั้นสังกัด หรือเคยสังกัดอยู่กับสถาบันดำน้ำมากกว่า 1 หรือ 2 สถาบัน (ครูเบิ้มเองนั้นเคยสังกัดถึง 4 สถาบัน) ซึ่งผู้ฝึกที่มีประสบการณ์จากหลายสถาบันนั้นจะเข้าใจถึงความเหมือน ความแตกต่างของมาตรฐานการฝึกสอนของแต่ละสถาบัน และสามารถนำมาปรับใช้กับผู้เรียนดำน้ำได้อีกด้วย
เอาเป็นว่า ถ้าองค์กรอยู่ในสภา WRSTC ก็มั่นใจได้ว่า เขารู้จักกัน และยอมรับบัตรของสมาชิกด้วยกันเอง จะเรียน OPEN WATER DIVER ของ SSI แล้วจะ CROSSOVER ไปเรียน ADVANCED OPEN WATER DIVER ของ PADI ก็ไม่ได้ผิดอะไร สามารถทำได้แน่นอน
แล้วถ้าเป็นนักดำน้ำที่มีวุฒิบัตรจากสถาบันที่ไม่ใช่สมาชิก WRSTC แล้วจะเป็นนักดำน้ำเถื่อนไหม ก็คงบอกว่าไม่ ยกตัวอย่างเช่น CMAS: Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques (World Underwater Federation) นั้นไม่ได้ขึ้นกับ WRSTC แต่ ขึ้นกับ Fédération Française d'Etudes et de Sport Sous-Marins (FFESSM) ของประเทศฝรั่งเศส หรือ BSAC: British Sub Aqua Club ที่เป็นของประเทศอังกฤษ หรือนักดำน้ำที่ได้รับมาจากองค์กรนอกสังกัดอื่นๆ เช่น GUE, หน่วยงานทหาร, หน่วยงานดำน้ำเชิงพาณิชย์, เชิงกู้ภัย, หรือบัตรดำน้ำจากสถาบันที่ปิดตัวลงแล้วในปัจจุบัน ก็ไม่ได้แปลว่าจะ Crossover กันไม่ได้ แต่ครูจะต้องมีการทำ Experienced Diver Test เพื่อให้ทักษะและความรู้เหมาะสมต่อการดำน้ำ และออกบัตรทดแทนให้ต่อไป
สิ่งเดียวที่เราขอให้หลีกเลี่ยง คือองค์กรดำน้ำที่ขาดความชัดเจนในการตรวจสอบใบอนุญาตครูผู้สอนให้กับผู้ที่สนใจเรียนดำน้ำลึก โดยหลักการที่ถูกต้องคือเมื่อเข้าไปยังหน้าเวปไซต์อย่างเป็นทางการของสถาบันดำน้ำใดๆ จะมีส่วนที่เข้าไป verify diver หรือ verify instructor เพื่อเป็นการรับรองระดับวุฒิบัตรดำน้ำขององค์กรนั้นๆ หรือ เป็นการค้นหารายชื่อผู้ฝึกสอนและสถานะสมาชิก รวมไปถึงรายชื่อผู้ฝึกสอนที่ถูกขับออกจากองค์กรดำน้ำนั้นๆ ซึ่งมีความสำคัญมากต่อความน่าเชื่อถือขององค์กร ไม่ว่าองค์กรนั้นจะใหญ่หรือจะเล็ก หรือจะได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานรัฐบาลในประเทศนั้นๆก็ตาม ถ้าหากไม่สามารถค้นหาหรือรับรองสถานะและวุฒิบัตรของนักดำน้ำหรือผู้ฝึกสอนดำน้ำได้ ร้านดำน้ำที่คุณจะไปดำน้ำด้วยตามชายทะเลหรือต่างประเทศต่างๆ มีสิทธิที่จะปฏิเสธการให้บริการคุณในฐานะนักดำน้ำก็ได้ เนื่องจากไม่สามารถรับรองวิชาดำน้ำที่คุณเรียนมา และเป็นการเพิ่มความเสี่ยงให้กับร้านดำน้ำในฐานะผู้ให้บริการด้วย